Ağ İletişim Protokolleri

Ağ üzerinde birden fazla bilgisayar arasında iletişim kurulurken birçok protokol üzerinden bilgi alışverişi yapılır. Farklı amaçlar için farklı ağ iletişim protokol türleri bulunmaktadır. Bu ağ iletişimini sağlayan farklı iletişim türlerine protokol ağ iletişim protokolü adı verilir.

İletişim protokolü veya ağ protokolü olarak adı geçen bu metotlar, iki ya da daha fazla bilgisayar arasındaki iletişimi sağlamak amacıyla verileri düzenlemeye, belirlenmiş kurallar altında iletişim kurulmasına yarayan, kabul edilmiş standartlar dizisidir.

Elektronik sistemler, ağ iletişimi için tek bir protokol kullanmazlar. Bunun yerine, birçok protokol birleştirilerek bir protokol ailesi üzerinden iletişim kurulur.

TCP/IP Protokolleri

Ağ ortamındaki iletişimi sağlayan sistem ve kurallar bütünü aslında TCP/IP yapısıdır. Bu yapı, içinde bulunan protokoller aracılığıyla cihazların ağ üzerinde nasıl iletişim kuracağını belirler.

TCP/IP Yapısı ve Bazı Protokolleri:

• Ağ Erişim Katmanı: OSI referans modelinde veri bağlantı ve fiziksel katmanları kapsayan, fiziksel bağlantı ve veri iletimiyle ilgili protokollerin bulunduğu bir katmandır. Ethernet ve Frame Relay gibi protokoller bu katmana aittir.
• Ethernet: Genellikle ev ağları, kurumsal ağlar, veri merkezleri ve internet servis sağlayıcıları tarafından geniş bir şekilde benimsenmiştir. Yüksek hızlar ve standartlarıyla iletişimde oldukça kullanışlıdır ve sürekli olarak gelişmekte olan bir teknolojidir.
• Frame Relay: Geniş alan ağlarında veri iletimi için kullanılan bir paket anahtarlamalı iletişim protokolüdür.
• İnternet Katmanı: Bu katmanda, veri paketlerinin kaynaktan hedefe iletilmesi kontrol edilir ve gerçekleştirilir. Ağ iletişimi için vazgeçilmez protokollerden biri olan IP’nin yanı sıra, OSPF, DHCP, ICMP, ARP gibi birçok protokol de bu katmana aittir.
• IP (Internet Protocol — İnternet Protokolü); İnternet üzerinde veriyi yönlendiren ana protokoldür. IPv4 ve IPv6 olmak üzere iki versiyonu bulunur.
• ARP (Adress Resolution Protocol — Adres Çözümleme Protokolü); Ağdaki bir cihazın IP adresini ona ait olan MAC adresi ile eşleştirir. Bu, cihazların birbirleriyle doğrudan iletişim kurabilmesini sağlar.
• ICMP (Internet Control Message Protocol — İnternet Kontrol Mesaj Protokolü); İnternet ortamında bilgi ve hata mesajlarının iletilmesine yardımcı olan bir protokoldür. Ping ve traceroute gibi araçlar, ICMP’yi kullanır.
• DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol — Dinamik Cihaz Yapılandırma Protokolü); Ağdaki cihazlara dinamik olarak IP adresi, DNS sunucu adresi gibi bilgileri sağlayan protokoldür.
• OSPF (Open Shortest Path First — Açık Yönlü İlk Arama); Router cihazlarının yönlendirme tablolarını otomatik olarak oluşturan protokoldür.
• Taşıma Katmanı: Ağdaki veri transferini yöneten katmandır ve verinin bütünlüğünü, hedefe ulaşıp ulaşmadığını denetler. Bu sayede iletişimi daha güvenli hale getirir. TCP ve UDP bu katmana ait protokollerdir.
• TCP (Transfer Control Protocol — İletim Kontrol Protokolü); Güvenilir ve sıralı bir şekilde veri iletimini hedefleyen bir protokoldür. Verinin karşı tarafa ulaşıp ulaşmadığını doğrular ve verinin kayıpsız bir şekilde iletilmesini amaçlar.
• UDP (User Datagram Protocol — Kullanıcı Veri Protokolü); Hızlı bir şekilde veriyi ileten ancak kontrol mekanizması bulunmayan bir protokoldür. Bu nedenle güvenilir ve sıralı bir iletişim sağlamayı hedeflemez.
• Uygulama Katmanı: Kullanıcıların ağ üzerindeki hizmetlere erişmesini sağlayan katmandır. Bu katmanda; HTTP(S), SMTP, POP3, DNS, FTP gibi çeşitli hizmetler için kullanılan protokoller bulunur.

HTTP(S) Protokolleri

HTTP(S): Web sayfalarının kullanıcılara aktarımı için kullanılır. İstemciler, sunuculara bu protokol üzerinden istek gönderir ve içerik alır. HTTPS, bu iletişimi güvenli bir şekilde gerçekleştiren sürümüdür.

UDP (User Datagram Protocol)

User Datagram Protocol (UDP) yani Kullanıcı Datagram Protokolü anlamına gelir. Ana işlevi veri paketlerini bir ağ üzerinden iletmek olan bağlantısız bir internet protokolüdür. Güvenilir bir kullanıcı datagram protokolü bağlantısız bir protokoldür ve veri iletmeden önce bir oturum gerektirmez.

• Çevrimdışı çalışır ve kaynak ile hedef arasında senkronizasyon yapmaz.
• TCP gibi tek tek baytlarla değil, tüm paketlerle veya datagramlarla çalışır. UDP protokolünü kullanan bir uygulama, bayt blokları şeklinde bilgi alışverişinde bulunur, böylece uygulama katmanından taşıma katmanına gönderilen her bayt bloğu için bir UDP paketi gönderilir.
• Güvenilir değildir. Akış kontrolü veya sipariş paketleri kullanmaz.
• En büyük avantajı, basit olması ve çok basit başlıklar kullanması nedeniyle ağ üzerinde çok az ek yüke neden olmasıdır.